۱۳۹۵ مهر ۲۵, یکشنبه

از نو عالمی



نمایش Brave New World برگرفته از رمان مشهور آلدوس هاکسلی را در تورونتو به اجرا گذاشته اند. دنیایی سلسه مراتبی، با ثبات و کارآمد در آینده ای دور که عشق و خلاقیت را بر نمی تابد.

من خیلی پیشترها ترجمه سعید حمیدیان از این رمان را با عنوان"دنیای قشنگ نو" خوانده بودم و مثل اکثر خوانندگان فارسی رمان تجربه خواندن این کتاب برایم تاثیرگذار بوده است. حمیدیان از واژه سازی و استفاده از زبان روزمره در ترجمه ابا نداشته است. در پایان کتابش هم توضیحی دارد برای چرایی انتخاب این عنوان. هر چند پیش از مطرح کردن دلیل دلیرانه اش می نالد که مشکلات ترجمه چنین کتابی بر هر "فارسی کننده ای" عیان است. او توضیح می دهد که Brave دو معنا  دارد یکی شجاع و دلیر است و دیگری قشنگ و زیبا و پر زرق برق که در ادبیات کلاسیک انگلیسی به کرات به این معنای اخیر کار گرفته شده است، از جمله در نمایش طوفان شکسپیر که کل عبارت  Brave New World در یکی از فرازهای آن به کار رفته است:
میراندا یکی از شخصیت های نمایش که در جزیره ای زندگی می کند وقتی که طوفان کشتی شکستگانی را به جزیره می اندازد ذوق زده از دیدارشان می گوید:
O wonder!
How many goodly creatures are there here!
How beauteous mankind is! O brave new world,
That has such people in't.
که حمیدیان این گونه ترجمه اش کرده است:
چقدر مخلوقات خوب در این جا فراوانند!
انسانیت چه زیباست! آه ای دنیای قشنگ نو،
که یک چنین مردمانی داری.
و به این ترتیب چون ترجمه صحیح این فراز می شود "دنیای قشنگ نو" حمیدیان این عبارت را برای عنوان ترجمه اش انتخاب کرده است.  البته با توجه به این که، در نمایشنامه طوفان، این کشتی شکستگان پناه آورده به جزیره در باطن مردمان پلید و خیانت بازی هستند، عبارت شکسپیر طعنه ای هم در خودش دارد.

من نگاهی انداختم به ترجمه های کتاب به زبان های دیگر. ترجمه های عربی عنوان رمان هم متنوع هستند. عالم شجاع، عالم رائع و عالم طریف هر سه به کار گرفته شده اند. طریف انتخاب جالبی ست چون از قرار هم به معنای غرابت است و هم نوزادگی. اما عالم رائع توجه خاصی می طلبد. عربی دست و پا شکسته من می گوید که کلام رائع همان چیزی است که ما در فارسی می گوییم جمله قصار. و این آن چیزی که من می خواهم در این جا توضیح دهیم. البته پیشش نگاهی بیاندازیم بر عنوان های ترکی و فرانسوی رمان. ترکی اش را هم گذاشته اند Güzel Yeni Dünya که می شود دنیای قشنگ نوی حمیدیان، هم گذاشته اند Cesur Yeni Dünya که می شود دنیای دلیر نو که حمیدیان پیشتر برایمان توضیح داده ترجمه مناسبی نیست. اما عنوان فرانسه خیلی جالب است Le Meilleur des mondes که ترجمه تحت الفظی اش می شود "بهترین جهان ها" که اشاره دارد به این ادعای فیلسوف آلمانی لایب نیتس که جهان واقع بهترین جهان از میان جهان های ممکن است. ولتر این ایده را به شکل طنز آلودی در کتاب "کاندید یا ساده دل" به کار گرفته است. ترجمه فرانسوی عنوان هیچ کاری به شکسپیر ندارد اما تجربه ای را به خواننده فرانسوی زبان منتقل می کند که عنوان انگلیسی می کند و آن این است:
فرض کنید شما انگلیسی زبان کتابخوانی هستید. روزی رمانی در کتابفروشی می بینید که  عنوانش هست Brave New World. چیزی هم راجع به محتوای داستان رمان نشنیده اید. یاد نمایش نامه طوفان شکسپیر می افتید و طعنه دنیای قشنگ نو در آن نمایش نامه انتظاراتی را برایتان فراهم می کند. در عین حال تلویحن این را هم درک می کنید که نویسنده با ادبیات کلاسیک آشنایی دارد. حالا فرض کنید که شما فرانسوی زبان کتابخوانی هستید.روزی رمانی در کتابفروشی می بینید که عنوانش هست Le Meilleur des mondes. یاد داستان کاندید یا ساده دل ولتر می افتید و طعنه بهترین عوالم در آن داستان برایتان انتظاراتی را فراهم می کند. در عین حال تلویحن این را هم درک می کنید که نویسنده فرانسوی شده با ادبیات کلاسیک آشنایی دارد.
عالم رائع عربی هم که شاید بشود گذاشتش "دنیای قصار" تا حدودی این کار را می کند. طعنه آمیز است و به برخی مفاهیم کلاسیک اشاره دارد. هیچ کدام از دو ترجمه فارسی و ترکی این کار را نمی کنند، هر چند شاید از نظر واژه گزینی دقیق باشند.
این آن چیزی است که از نظر من در ترجمه مهم است. تنها قرار نیست که ببینیم اگر آن عبارت انگلیسی در فارسی یا ترکی بیان می شد با چه کلماتی ادا می شد. لازم است تا جایی که می شود تجربه خواننده زبان مبدا به زبان مقصد برگردد. حمیدیان از عبارت "فارسی کننده" به جای مترجم فارسی استفاده می کند که بسیار راه گشاست. فارسی کننده باید فارسی کند، منتها بعضی مواقع باید از نو فارسی کند.
من پیشنهادم برای عنوان این رمان این است: "از نو عالمی". اگر روزی فارسی زبان کتابخوانی رمانی بینند با عنوان "از نو عالمی" و چیزی هم راجع به محتوای داستان نداند، یاد بیت مشهور "آدمی در عالم خاکی نمی آید به دست – عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی" خواجه می افتد و طعنه موجود در آن بیت هم برایش انتظاراتی را فراهم می کند. ممکن است حتی به این هم فکر کند که "آدمی دیگر بباید ساخت و از نو عالمی". در عین حال تلویحن این را هم درک می کند که نویسنده فارسی شده با ادبیات کلاسیک آشنایی دارد. 

پی نوشت: این یادداشت را لاله قدک پور در مورد کتاب ولتر برایم فرستاده است که این جا می گذارمش:

ولتر دو كتاب دارد كه يكي نام‌اش Candide,ou l'Optimisme است و ديگري نام‌اش L'ingénu است. اولي را بار اول جهانگير افكاري به نام "كانديد يا خوش‌بيني" ترجمه كرده است و دومي را محمد قاضي به نام "ساده‌دل" ترجمه كرده است. چند ترجمه‌ي ديگر هم از كتاب اول با عنوان "كانديد" و، دست‌كم يكي از آنها، با زيرعنوان "ساده‌دل" چاپ شده اند. اين است كه اگر كسي نداند گيج مي‌شود.

اما به گمان من هيچ‌كدام ساده‌دل نيستند.

كانديد بيشتر پاك‌دل است. اسم Candeur و صفت Candide را اگر براي شيئ غيرزنده‌اي به كار بري از سفيدي تمام و بي‌غل‌وغش آن خبر مي‌دهد. قهرمان داستان هم روح‌اش لوح سفيدي است كه تنها وقتي از بهترين دنيا بيرون مي‌شود دنيا را مي‌بيند. در پايان كار هم صفتي كه بهتر وصف‌اش مي‌كند خوش‌بيني است نه ساده‌دلي.

صفت Ingénu در اصل وصف كسي است كه آزاد به دنيا آمده است. در داستان هم نام سرخ‌پوستي است كه به اروپا رسيده و از قيد و بندهاي مردمان آن سرزمين رها است و هرچه به فكرش مي‌رسد را بي‌پروا مي‌گويد. بيشتر آزاده است تا ساده‌دل.

البته مي‌شود هر دو را ساده‌دل خواند. ولي خوب، ساده‌دلاني هم هستند كه غل‌وغش داشته باشند و تن به قيدوبند هم داده باشند.
 

۱۳۹۵ مرداد ۲۸, پنجشنبه

نیویورک طلبیده بود


ترجمه "پروژه رزی" نوشته گرام سیمسیون توسط نشر مرکز منتشر شده است. ویراستار متن دوست عزیزم علی معظمی بوده است. این بخشی است از فصل اول کتاب:

جین و کلودیا چند صباحی سعی داشتند من را در معضل همسریابی یاری دهند. متأسفانه رویکرد آن ها مبتنی بر پارادایم کلاسیک قرارگذاشتن با دخترها استوار بود، رویکردی که چون احتمال موفقیتش در مقایسه با حجم تلاش و تجارب ناگوار ناچیز بود، من پیش تر از آن عطایش را به لقایش بخشیده بودم. من مردی سی و نه ساله، قد بلند، ورزیده و با هوشم که به عنوان یک استادیار دانشگاه موقعیت اجتماعی نسبتاً بالا و در آمدی بالای متوسط دارد. منطقاً، گستره وسیعی از زنان باید مرا جذاب بیابند. لابد در عالم حیوانات، می توانستم از عمل تولید مثل سربلند بیرون آیم.
          علی ایحال، چیزی در من ناخوشایند زنان است. دوست پیدا کردن هرگز برایم به سادگی آب خوردن نبوده است و از قرار همان  نقص هایی که عامل این مشکل هستند تلاش هایم در برقراری روابط عاشقانه را نیز نقش بر آب کرده اند. فاجعه بستنی زردآلو گواهی است بر این مدعا.
          کلودیا من را به یکی از دوستان بی شمارش معرفی کرد. الیزابت متخصص علوم کامپیوتر و زنی بسیار باهوش بود که مشکل بینایی اش به کمک عینک طبی تصحیح شده بود. ذکر عینک از آن بابت رفت که کلودیا عکسی را به من نشان داد و پرسید که آیا این نکته برایم مهم هست یا خیر. چه پرسش فوق العاده ای! آن هم از طرف یک روانشناس! برای ارزیابی این موضوع که آیا الیزابت می تواند شریک زندگی من باشد – یعنی کسی که بتواند قوای ذهنی من را رشد دهد، بتوانیم با هم فعالیت هایی را انجام دهیم و شاید حتی دست به تولید مثل بزنیم – نخستین ملاحظه کلودیا واکنش من به سلیقه الیزابت در انتخاب قاب عینک بود، انتخابی که احتمالاً حتی سلیقه خودش هم نبود و از طرف عینک سازی به او توصیه شده بود.  این آن دنیایی است که بیخ ریشم بسته شده است. بعد کلودیا به من گفت: "در اعتقاداتش خیلی راسخ است." انگار که یک جای کار می لنگد.
"اعتقاداتش پایه و اساس علمی دارند؟" 
کلودیا گفت: "به نظرم بله."
چه عالی. انگار داشت من را توصیف می کرد.
          در یک رستوران تایلندی ملاقات کردیم. رستوران برای دست پا چلفتی ها میدان مین است، و من چون همیشه مضطرب بودم. اما همین که هر دو طبق قرار رأس ساعت 7.00 بعد از ظهر سر و کله مان پیدا شد، می شد گفت که اوضاع عالی شروع شده است. اگر ساعتتان با کسی کوک نیست، دورش را جدی خط بکشید.
          از غذا خوردن قسر در رفتیم بی آن که سوتی معاشرتی ای که بابتش سرزنش شوم از من سر بزند. وقتی نمی دانید آیا نگاهتان بر عضو درستی از بدن طرف متمرکز است یا خیر سخت است که درست و حسابی گفتگو کنید، اما من، بنا بر توصیه جین، بر چشمان محبوس در عدسی الیزابت خیره شده بودم.  این امر باعث شد که  فرایند غذا خوردن با بی دقتی انجام پذیرد، که به نظر نمی رسید الیزابت به آن وقعی گذاشته باشد. برعکس، ما مکالمه ای بسیار پربار درباره الگوریتم های شبیه سازی داشتیم. آدم خیلی جالبی بود! من هنوز هیچی نشده می توانستم قابلیت یک دوستی دائمی را در فضا ببینم.
          پیشخدمت منوی دسر را که آورد الیزابت گفت: "من دسرهای خاور دور را دوست ندارم."
          به ضرس قاطع می شد گفت این ادعا نمونه ای از تعمیم های نامعتبر بود بر مبنای تجارب محدود و شاید من می بایست حساب کار دستم می آمد. اما این فرصت را پیش آورد که پیشنهادی خلاقانه مطرح کنم.
          "می توانیم از آن طرف خیابان بستنی بگیریم."
          "خیلی هم عالی. به شرط این که بستنی زردآلو داشته باشند."
          ارزیابی ام این بود که تا این جای کار رشته امور در دستم است، و فکر نمی کردم ترجیح زردآلو گره ای در کار اندازد. اشتباه می کردم. بستنی فروشی گستره وسیعی از طعم ها را عرضه می کرد، الا زرد آلو که تمام شده بود. برای خودم شکلات با طعم فلفل چیلی روی دو تا قیف با طعم شیرین بیان سفارش دادم و از الیزابت خواستم که گزینه دومش را مطرح کند.
          "اگر زرد آلو ندارند، چیزی نمی خواهم."
          باورم نمی شد. همه بستنی ها اساساً، به این دلیل که غدد بزاقی را سرد می کنند، یک طعم دارند. این نکته علی الخصوص در مورد طعم های میوه ای صادق است.  انبه را پیشنهاد دادم.
          "خیلی ممنون ولی چیزی نمی خواهم."
          من فیزیولوژی غدد بزاقی سرد شده را با جزئیاتی چند برایش توضیح دادم. پیش بینی کردم که اگر یک بستنی انبه و یک بستنی هلو بگیرم، او نمی تواند بینشان فرق بگذارد. و از این جهت، تا حدی، هر دو معادل زردآلو هستند.
          الیزابت گفت: "کاملاً فرق دارند . اگر برای تو  انبه و هلو فرقی ندارند، مشکل خودت هست."
          در این لحظه بین ما بر سر یک مسئله عینی عدم توافقی حادث شده بود که به راحتی می شد به لحاظ تجربی فیصله یابد. من یک قاشق از هر دو طعم سفارش دادم. اما وقتی بستنی فروش آن ها را دستم داد، و من برگشتم از الیزابت بخواهم چشمانش را از برای اجرای آزمایش ببندد، دیدم جا تر است و بچه نیست. این هم از "پایه و اساس علمی". و "متخصص علوم" کامپیوتر.
          بعداً، کلودیا به من گوشزد کرد که می بایست پیش از رفتن الیزابت دور آزمایش را خط می کشیدم. صحیح است. اما در چه لحظه ای؟ چه نشانه ای در میان بود؟ این ها آن امور ظریفی هستند که از تیررس درک من خارجند. در عین حال نمی فهمم چرا حساسیت فوق العاده نسبت به طعم های نه چندان متمایز بستنی پیش نیاز شریک زندگی کسی بودن است. معقول است بشود فرض کرد برخی زنان چنین پیش نیازهایی را لازم ندارند. متأسفانه، فرایند پیدا کردن این زنان تا سرحد امکان ناکارآمد بوده است. فاجعه بستنی زردآلو به قیمت یک عصر زندگی من تمام شد، که اطلاعات کسب شده در مورد الگوریتم های شبیه سازی تنها بخشی از آن را جبران می کرد.  

پی نوشت: عنوان این پست جمله  ای است از ترجمه فصل بیست و یکم که مشکل ارشادی پیدا کرد و ما به پیشنهاد ویراستار گذاشتیم: "نیویورک چشم به راه بود."

۱۳۹۵ فروردین ۵, پنجشنبه

زنگ ها برای که به صدا در می آیند؟

راهنمای خواندن: پیشنهاد می شود خواننده قبل از شروع به خواندن – و حتی بهتر در خلال خواندن –  این آهنگ را با هدفون گوش کند.

 برای شخص الکس مک اینس اصلاً موضوع غریبی نیست که چهار ساعت و اندی با بیست و دو هزار و پانصد و دو نفر آدم دیگر در یک سالن بسکتبال به سر برد و وقتی برسد خانه خاطره ای داشته باشد متفاوت از بیست و دو هزار و چهار صد و نود و نه نفر از آن ها. از اولین روزهای که به یاد می آورد، تجاربش با آدم هایی که همزمان با او در یک موقعیت قرار می گرفتند متفاوت بود. اختلاف سه نفره بین دو عدد سطور قبل بابت چیست؟ آیا تجربه الکس با آن سه نفر دیگر یکی بود؟ دقیقاً نمی دانیم ولی آن سه نفر دیگر شب به خانه نرسیدند که بشود شب-خاطره شان را  با شب-خاطره الکس مقایسه کرد. سر  آن سه نفر چه آمد؟ در بزرگراه چهار صد و یک وقتی داشتند بر می گشتند کینگستون ماشینشان چپ کرد. داشتند سر این دعوا می کردند که آهنگ زنگ ها برای که به صدا در می آید متالیکا را برای بار سی و چهارم گوش بدهند یا نه که رفتند توی خاکی و خیلی زود، و البته با درد سریع برای خودشان و دردماندگار برای بازماندگانشان، فهمیدند نه تنها هرگز مپرس زنگ ها برای که به صدا در می آیند، هرگز سر گذاشتن سی دی در بزرگراه چهار صد و یک دعوا نکن. فرصت هم نکردند برخلاف توصیه خواننده، قبل از مرگ نگاهی به آسمان بیاندازند.
مسابقه بسکتبال بین چه تیم هایی بود؟ سالن بسکتبال بود ولی مسابقه بسکتبال نبود. مسابقه بود؟ بود. یک جورهایی مسابقه بود. بین دو گروه فلزکار سنگین. داشتند در کار خیر از یکدیگر سبقت می گرفتند. در ورزشگاه اصلی بزرگترین شهر کانادا که نامش را از خطوط هواپیمایی ملی کانادا گرفته بود، آیرون میدن و متالیکا کنسرت مشترک گذاشته بودند. در وصف لذت این کنسرت برای متال بازها زبان قاصر است. التقاط از سوی عموم فرهیختگان مردود دانسته شده است . حتی عرق خورها هم قاطی نمی خورند. اما این کنسرت دوگانه متضمن نوعی از شعف بود که تنها در بین خداباوران یافت می شود. با این ملاحظه که تقریباً هرگز نمی شود مثالش را در بین تک خداباوران یافت. چشیدن سعادت الهی از جام اضداد بود. انگار آدمی باشی همزمان مسلمان و یهودی  و برسی به ارض موعود  و در حالی که داری در مسجد الاقصی نمازمی گزاری بر دیوار ندبه هم سر تکان دهی. آن هم چه سر تکان دادنی، با آهنگ سالار مگس ها.
گروه متال انگلیسی آیرون میدن در وانفسای خواندن آهنگ های بالا رفتن از تپه و فرزند هفتم هفتمین فرزند ناگهان آهنگی از گروه متال آمریکایی متالیکا خواندند. پایش بیفتد گروه هایی که کنسرت مشترک می گذارند  به همدیگر نان قرض می دهند ولی هیچ کس نمی داند چه شد که کار از بذل نان به بذل جان رسید. انگلیسی ها کاری با آهنگ آمریکایی ها کردند که  بیست و دو هزار و پانصد و یک نفر آدم زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست  تا آخر عمرشان - که دست کم برای سه تایشان همان شب بود – به ضرص قاطع خواهند گفت بهترین اجرای زنگ ها برای چه کسی به صدا در می آیند متعلق به آیرون میدن است نه سازندگان آهنگ. تناقض غریبی بود. البته الکس مک اینس آن تک آدمی بود که چنین تجربه ای نداشت. در واقع الکس در کل چهار ساعت و چهل و دو دقیقه جار و جنجال و جیغ و ضجه و سنج، هیچ چیز نشنید. از شدت عشق کر شده بود؟ نه.
الکس خیلی قبل تر این حرف ها فهمیده بود که یک جای کارش عیب دارد، یا به عبارت پر طمطراق ترش همرنگ جماعت  نمی شود. خیلی زودتر از آن شب کذایی دوزاری اش افتاده بود که دنبال کردن زندگی ستاره ها و حرف زدن در باب سریال های محبوب القلوب و پوشیدن کفش آل استار در هفت آسمان تنهایی اش ستاره ای نمی افروزد. به تعبیری، شاید، از اولین روزهای مدرسه. یاد گرفته بود که آدم ها برای آن چه برای او مهم است تره خرد نمی کنند. آن چه برای او بامزه است نمی خنداندشان. آن چه برای او جالب است رگ گردن کسی را بیرون نمی زند. و زنگ ها برای او به صدا در نمی آیند.  این نکته واقعاً حقیقت داشت. زنگ در خانه زیرزمینی اش را جز مبلغین مذهبی به صدا در نمی آورند که با آن آی پادی که شبانه روزی در گوشش بود نتیجه آن می شد که مومنین همیشه دست از پا درازتر خانه اش را ترک کنند و فرصت ایمان آوردن از کف الکس برود. اما بروی کنسرت آیرون میدن و متالیکا و هیچ نشنوی دیگر نو بر بود. واقعاً هیچ نشنید؟ واقعاً نشنید.
الکس مک اینس در میسیساگا برای دولت فدرال کانادا چهار روز پشت سر هم روزی دوازده ساعت کار می کرد و بعد سه روز تعطیل بود تا چهار روز دیگر. ساعت کارش اما ثابت نبود و اگر این دفعه هشت صبح تا هشت شب کار می کرد، دفعه بعد می شد چهار روز شیفت، چهار بعد از ظهر تا چهار صبح و بعد می شد چهار روز شیفت هشت شب تا هشت صبح  و بعد بر می گشت به چهار روز شیفت، هشت صبح تا هشت شب و اگر خداوند به الکس عمر جاویدان داده بود همین برنامه را تا ابد ادامه می داد. برنامه، به مانند کتب مقدس، بنایی بلند بود و در امان از گزند باد و باران و انتخابات و تعویض دولت و سقوط بازار سهام و افزایش حداقل مواجب و وضعیت کواکب  و چه و چه. چهار روز کار، سه روز استراحت. چهار روز کار، سه روز استراحت. الکس مک اینس آن سه روز استراحت  بین شیفت های چهار گانه اش را با یک برنامه ثابت می گذراند. در زیر زمین خانه اجاره ای اش رو آی پادش آیرون میدن و متالیکا گوش می داد و آشپزی می کرد. شاهکارش خوراک جگر مرغابی با آهنگ ارباب عروسک ها بود. اگر روزی صفحه ویکپدیایی برای الکس باز شود، البته، شاید بشود از بلدرچین شکم پرش با آهنگ چیز دیگری مهم نیست هم یاد کرد. گربه سیاهش هم زنگ ها برای که به صدا در می آیند بود که هر چه با آن می پخت یا شور می شد و یا بی نمک.
برای بعضی ها دوتا شدن گروه هایی که در یک کنسرت اجرا می کنند کم از دوتا شدن آشپزها ندارد. الکس جزو این گروه نبود. خبر کنسرت مشترک که آمد روی سایت ها قلب الکس به تپش مضاعف افتاد. ساعت شروع بلیط فروشی  هشت شب  نوزده سپتامبر بود. مطابق برنامه ابدی، الکس قرار بود هشت صبح تا هشت شب نوزده سپتامبر کار کند. کارش که تمام می شد یک ربعه خانه بود. ولی ریسک نکرد. شیفتش رابا  دختر هندی همکارش کیشلین کادیلکار عوض کرد و از ساعت شش بعد از ظهر نشست پشت کامپیوتر سر سایت؛ مترصد شکار بلیط. کیشلین آدم مهمی است؟ خیلی. چرا؟ بهش می رسیم. زنگ برایش به صدا در می آید؟ گفتم که بهش می رسیم. آن شب در کنسرت بود؟ بله بود. بهش می رسیم. در ماشینی بود که در راه کینگستون چپ کرد؟ نه.
بلیط فروشی که باز شد الکس نفر شصت و سومی بود که بلیط خرید. تو گویی همزمان پاپ و خلیفه دست بر سرش گذاشته باشند و عفوش کرده باشند. رستگاری در ساعت هشت و بیست دقیقه شب. رستگاری مضاعف در ساعت هشت و بیست دقیقه شب نوزدهم سپتامبر.
فردای بلیط خری روز تعطیل الکس بود و او که از این بابت در پوستش نمی گنجید، نه متالیکا گوش داد و نه غذا پخت. زنگ زد به کیشلین که از او بابت فداکاری اش تشکر کند و ناگهان متوجه شد از قبل احساس شعف دوگانه زیارت همزمان آیرون میدن و متالیکا آن خجالت دائم الحضوری که در مواجهه با زنان در همه عمرش داشته– دست کم موقتاً – مرتفع شده است. زنگ ها که داشتند در آیفون کیشلین به صدا در آمدند، الکس مصمم شد که کیشلین را به شام شنبه بیست سپتامبر دعوت کند. آیا کیشلین دعوت را پذیرفت؟ بله. آیا اهمیت کیشلن در پذیرفتن این دعوت است؟ خیر. پس در چیست؟ بهش می رسیم.
در نزدیکی ایستگاه متروی رویال یورک تورونتو دو رستوران یونانی خوب هست. یکی تاریک و یکی روشن. آیا الکس کیشلین را برد به یکی از آن دو رستوران یونانی؟ بله. الکس خودش گاهی موساکا با آهنگ یک جایی در زمان می پخت. به دلایلی که در صفحه خیالی ویکیپدیای الکس ممکن است درج شود الکس بر این باور بود که موساکا اساساً بدون گوشت پخته می شود. اما همشهریان افلاطون به شکل تجربی بنای کاخ نظری اش را فرو ریزاندند. موساکا اولاً و بالذات با گوشت چرخ کرده درست می شود. هر گز مپرس گوشت ها برای که چرخ می شوند. کیشلین البته گیاهخوار بود. نه از بابت ته ارادتی به خدایان بیشمار معابد هندی. بلکه چون در مدرسه در کانادا فیلمی از نحوه قتل عام گاو و گوسفند و مرغ در کشتارگاه ها به او و هم کلاسی هایشان نشان داده بودند و او و جمعی از یاران دبیرستانی اش هم قسم شده بودند علیه ترکه بیداد و ستم بر تن چهارپایان و ماکیان  متحد شوند و تا پایان عمرشان لب به گوشت قرمز و سفید نزند. یکی از آن هم شاگردی ها قطعاً تا پایان عمرش سر حرفش ایستاده بود، چون در همان ماشینی بود که شب کنسرت میدن-متالیکا در راه کینگستون چپ کرد. این شد که کیشلین و الکس غذا نخورده از رستوران یونانی آمدند بیرون و در آن شنبه پاییزی شروع کردند به قدم زدن. بی هدف. اگر در این زندگی زنگی برای کسی به صدا در آید در بی هدف قدم زدن خواهد بود. الکس از کیشلین می پرسد که یک شنبه چه کار می کند و کیشلین می گوید که می رود یک شنبه بازار.
الکس مک اینس می داند که تورونتو آش شله قلم کار است و هفتاد و دو ملت این جا بساط پهن کرده اند. الکس از کیشلین نمی پرسد کدامین یک شنبه بازار. فکر می کند یکی از همین یک شنبه بازارهای معمول که در آن از شیر مرغ تا جان آدمیزاد می فروشند. فروشندگانشان هم یا هم ولایتی های کیشلین هستند یا رفقای باب مارلی. بایست می پرسید؟ هرگز از کسی مپرس کدام یک شنبه بازار. الکس و کیشلین به رستوران دیگری برای شام خوردن نمی روند. در یک بستنی فروشی می نشینند و از معبودانشان برای هم می گویند. از جیمز هتفیلد و راما کریشنا. آیا به معاشرتشان ادامه دادند؟ خیر. در واقع نه تا دوم آپریل سال بعدش. دوم آپریل چه خبر بود؟ خبر قابل عرضی نبود، اما سوم آپریل، دو هزار و پانصد و چهار نفر شامل الکس و کیشلین رفتند مرکز ایرکانادا به تماشای آیرون میدن و متالیکا و سه تایشان همان شب دار فانی را وداع گفتند. هرگز مپرس زنگ ها برای که به صدا در می آیند.
جهان الکس دقیقاً بر همان پاشنه می گذرد، یعنی چهار روز چهار روز کار می کند و سه روز سه روز استراحت و منتظر است که سوم آپریل برود در مرکز ایرکانادا حج و زیارت هم زمان. کیشلین از کارش استعفا داده است. منتها روز آخر که با همه خداحافظی کردند حرف عجیبی به الکس زد. گفت اگر می خواهی حالت خوب شود یک یک شنبه با من بیا یک شنبه بازار. الکس مک اینس فکر می کرد حالش خوب است. درست که معمولاً بی آن که خودش بداند وسط آشپزی بعد از پنج ساعت یک نفس متال گوش دادن اشک های غلطان از چشمش سرازیر می شود ولی خب هر کسی گریه می کند. آیا کیشلین اشک های الکس را دیده بود؟ بله. آیا علتش را از الکس پرسیده بود؟ نه. هرگز از کسی مپرس بر چه می گرید.
شنبه دوم آپریل که می شود الکس با همان سرخوشی از خواب بیدار می شود که وقتی رتبه کنکور ورودی اش به کنسرت آیرون میدن –متالیکا شصت و سه شده بود، در خود یافته بود. در کمتر از سی وشش ساعت قرار است بروس دیکنسون  و جیمز هتفیلد بترکانند. انفجار در مرکز ایرکانادا. بزرگترین حمله تروریستی بر پرده گوش بیست و دو هزار وپانصد و دو نفر زائر یک لاقبا.
این سرمستی از دو جام وحدت الکس را باز بر آن می دارد که به کیشلین زنگ بزند و از او بخواهد که فردا یک شنبه سوم آوریل با هم بروند بیرون. الکس انتخاب جا را به کیشلین وا می گذارد و کیشلین به یادش می آرد که یک شنبه ها می رود یک شنبه بازار. هر یک شنبه همان یک شنبه بازار. قرار می شود که الکس ماشین کرایه کند و بیاید دنبال کیشلین. هنوز تلفنش را کنار نگذاشته که زنگش دوباره به صدا در می آید. کیشلین است و به الکس می گوید پول نقد با خود بیاورد.
سر راه گرفتن ماشین کرایه ای، الکس بیست دلار ار خودپرداز می کشد. همان حداکثر بودجه ای که وقتی ماهی یک بار برنامه پخت و پز با متالیکا را کنار می گذارد و می رود کازینو دم آبشار نیاگارا برای خودش معین کرده است. نه یک سنت کمتر نه یک سنت بیشتر. شک دارد چیز به درد بخوری در یک شنبه بازار کیشلین پیدا شود که بیست دلار بیش تر بی ارزد. شک دارد چیزی به درد بخوری در هیچ بازاری پیدا شود. عطای آزار بازارها را به لقایشان بخشیده است. هیچ چیز به درد بخوری.
دختر ملیح ماشین کرایه دهنده از او می پرسد برنامه خاصی دارد و الکس می گوید می رود کنسرت میدن  - متالیکا. دختر که سر ذوق آمده توصیه می کند که الکس مواظب گوش هایش باشد و چشمکی می زند. الکس که گوشش به این حرف ها و چشمش به این چشمک ها بدهکار نیست متوجه هم نیست که ماشین را برای یک شنبه بازار گرفته است و گرنه پارک کردن ماشین در مرکز ایرکانادا شب کنسرت از پارک کردن هواپیما در آشیانه ایرکانادا سخت تر است.
یک شنبه نه صبح الکس با خودروی استیجاری می رود دم خانه اجاره ای کیشلین. الکس از کیشلین می پرسد که آیا صدای موزیک برایش زیاد نیست و کیشلن می گوید نه. کل راه یک آهنگ پخش می شود. چه آهنگی؟ مهم نیست. چطور مهم نیست؟ همین که آدمی یک بند به یک آهنگ گوش کند خودش نکته بدیعی است. بدیع بودن به جای خودش، چه آهنگی؟ آهنگ زنگ ها برای که به صدا در می آیند. الکس از آن آدم هایی است که تکرار اذیتشان نمی کند.
کیشلین سکان هدایت را به عهده می گیرد. یک شنبه بازار بیرون شهر است. یک ساعتی به سمت جنوب روی چهار صد و چهار می رانند و بعد از یک خروجی می زنند بیرون و نیم ساعت دیگر می رانند تا می رسند به محوطه باز نسبتاً لم یزرعی. زمین سنگلاخی که مثل کویر باران خورده ترک برداشته است. پنجاه تایی ماشین در قسمتی پارک کرده اند که روی میله ای بلندی نوشته "پارکینگ ده دلار." الکس به کیشلین می گوید نمی شود جای دیگر پارک کند و پول ندهد. کیشلین می گوید جای دیگر پارکینگ نیست. الکس می گوید کل این برهوت عین هم است و کیشلین می گوید بقیه جاها تابلو ندارند. الکس می رود در منطقه تابلودار پارک می کند و با کراهت بیست دلاری اش را می دهد به مأمور پارکینگ و ده دلار پس می گیرد. نمی خواهد جلوی کیشلین خسیس به نظر برسد ولی به نظرش کل ماجرا احمقانه است. بعضی ها از کره آب می گیرند، بعضی ها از خلنگزار قبض پارکینگ.
از ماشین پیاده می شوند و تابلویی را دنبال می کنند که نوشته به سمت بازار. سر و صدای بازار خیلی بلند است. حدوداً سی نفری بساط پهن کرده اند و ملت سخت در حال چانه زدن هستند. الکس پیشتر تصمیم نگرفته بود که چه بخرد. هر چه پیش آید خوش آید. شاید هم هیچ نخرد یا هیچ بخرد. نگاهی به بساط اولین دستفروش می اندازد و می بیند بر سفره ای که پهن کرده است هیچ کالایی وجود ندارد؛ جز یک کاغذ سفید که رویش نوشته شده "ده دلار. مقطوع. پس گرفته نمی شود. تعویض نمی شود." بر می گردد به کیشلین می گوید که بخت این رفیقمان زده است که هنوز آفتاب به میانه آسمان نرسیده دستش را خالی کرده و می رود خانه. کیشلین لبخند می زند. الکس لبخند می زند. کر شدن الکس در کنسرت به این لبخندها مربوط است؟ هم آره و هم نه. کمی می روند جلوتر و دستفروش دوم را می بیند. دختری که سر و صورتش فلزکاری شده و شش لایه لباس روی هم پوشیده و موهای بچه بغلش از موهای خودش هم طلایی تر است. بساط او هم خالی است و کاغذ رویش نوشته پنجاه دلار. مرد و زنی دارند با او چانه می زنند. زن می گوید هفته پیش گذاشته بودی چهل دلار و دختر می گوید بچه که بزرگ شود خرجش زیاد می شود. مرد می گوید باید افزایش قیمت معقول باشد. الکس کمی معذب شده است. بر می گردد به کیشلین نگاه می کند. کیشلین لبخند می زند و دست او را می کشد به سمت بساطی آن طرف.  بساط خالی. با علامت سی و پنج دلار. مرد چاق تاسی با ریش انبوه فلل نمکی و عینک آفتابی گرد روی صندلی کوچکی نشسته است. کیشلین می گوید ده دلار. مرد تاس سرش را هم بالا نمی برد. کیشلین می گوید دوازده دلار. مرد تاس بازهم سرش را بالا نمی برد ولی به کاغذ قیمت اشاره می کند. کیشلین کیفش را باز می کند. بعد می بنددش و می گوید پانزده دلار. مرد می گوید سی و پنج دلار. کیشلین می گوید  هجده دلار. مرد چاق چیز نمی گوید. دارد به الکس نگاه می کند که ممکن است پس بیفتد. کیشلین تشکر می کند . مرد سری تکان می دهد. و به تی شرت آیرون میدن الکس اشاره می کند و محکم تر سر تکان می دهد. علامت انگشت اشاره و کوچک را به الکس نشان می می دهد و بر می گردد به استغراق در دریای تفکر. الکس از کیشلین می پرسد چه می خواست بخرد و کیشلین فقط لبخند می زند. بساط بقلی سرش خیلی شلوغ است. نوشته هشتاد دلار و زیرش نوشته تا یک هفته پس گرفته می شود یا تعویض می شود. فقط با ارائه رسید. بعضی ها رسید آورده اند و رسید می دهند و پولشان را پس می گیرند. بعضی هم دارند "خرید" می کنند. یعنی به فروشنده که خانم میانسالی است هشتاد دلار نقد می دهند و او به آن ها رسید می دهد.
طاقت الکس تاق می شود. از کیشلین سوالی نمی کند. از این بساط می رود سراغ آن بساط. عصبی شده است. هیبت و ماهیت دست فروش ها بسیار متفاوت است. یک نفرشان حتی کت و شلوار و کراوات دارد. قیمت ها هم فرق دارد. حتی بعضی جا بیشتر از یک کاغذ قیمت است؛ اما بساط همه خالی است. مردم دارند هیچ می خرند و  هیچ می فروشند. سر هیچ چانه می زنند و سر هیچ معامله شان نمی شود. هیچ بعضی ها قیمتی تر از هیچ بعضی دیگر است. الکس ناگهان می زند زیر خنده. کمی شبیه خنده های عصبی. فکر می کند باید از آن شوخی های سرکاری باشد. دور و برش را نگاه می کند که بلکه دوربینی را پیدا کند. اما جز بساط هیچ فروشان و بلوای هیچ خران خبری نیست. کیشلن متوجه عصبی شدن الکس شده است و به الکس می گوید: امتحان کن.
الکس می آید که غرش کنان بپرسد چه چیز را امتحان کند و چرا باید تن به این کار احمقانه بدهد ولی هیچ نمی گوید. عصبانی می آید که برود سوار ماشینش شود اما فکر می کند در حق کیشلین بی انصافی است که او را در این هیچستان رها کند. دست می کند توی جیبش و می بیند ده دلار دارد. باقی پول پارکینگ. می رود سراغ پیرمرد ریشوی تاس با آن عینک آفتابی گرد و کاغد سی و پنج دلارش و با اکراه می گوید ده دلار. پیرمرد سرش را هم بالا نمی آورد. دوباره می گوید ده دلار و پیرمرد به کاغذ سی و پنج دلاری اشاره می کند. الکس می آید بگوید که ده دلار بیشتر ندارد و پیرمرد باید بابت هیچ فروختن به او کلاهش را هم بیاندازد هوا که متوجه احساس عجیبی در خودش می شود. احساسی که هیچ نامی بر آن نمی توان گذاشت. چشمانش براق می شود و دندان هایش را بر هم می فشارد و ناگهان در می یابد که دارد از آن حالت خمودگی که بابت خم شدن چهار روزه بر صفحه کلید و سه روزه بر اجاق برقی زیرزمین بر وی عارض شده است در می آید. مثل میمونی که در یک نقطه از زمان بی هیچ مقدمه ای کمرش را راست می کند. انسان اولیه پشمالویی که در یک بزنگاه تاریخی خودآگاهانه برای اولین بار با خودش رو به رو می شود و بی هیچ چانه زدنی برایش مسجل می گردد که این تو بمیری از آن تو بمیری ها نیست. ده دلار. اول از شنیدن زنگ صدای خودش تعجب می کند. پیرمرد می گوید سی و پنج دلار. مهم نیست که اسکناس مچاله شده کف دستش کمتر از آن چیزی است که پیرمرد طلب کرده است؛ مهم این است که هر دو می دانند دارند سر چه معامله می کنند. ده دلار. بعد دیگر حتی صدای خودش راهم نمی شنود. سکوت کر کننده. همه چیز از میان رفته است الا اراده معطوف به خریدن.
صد و بیست و دو دقیقه بعد که کیشلین و الکس بر می گردند سوار ماشین بشوند، هر دو در خلسه هستند. الکس مک اینس البته در خلسه کامل. مطمئن نیست بتواند تا تورونتو براند. هنوز چیزی نمی شنود. نه صدای مکرر هتفیلد را که هر پنج دقیقه و سی ثانیه می پرسد زنگ ها برای که به صدا در می آیند و نه جمله دلگرم کننده کیشلین را که گویی برای ثبت در تاریخ میمون های ناطق ادا می شود: تا حالا کسی نتوانسته بود از عمو سی و پنج دلاری با ده دلار خرید کند. این داستان را می شد همین جا تمام کرد، اما اگر بابت چند خط اول نبود، هرگز نوشته نمی شد.
الکس کیشلین را می رساند خانه اش. و می رود در زیرزمینش ولو می شود و به صرافت نمی افتد موسیقی گوش بدهد، به تعبیری اگر آی پدش را روشن کرده بود، شب حتی دیگر زحمت رسیدن به مرکز ایرکانادا را هم به خودش نمی داد. شاید اگر یک شنبه بازار نرفته بود،  این بار بخت شاهدان یهوه مدد می کرد ودست کم الکس در خانه اش را این یک شنبه به رویشان می گشود تا آن ها هم برایش از گشودگی آغوش پروردگار بگویند و آن ده دلاری که الکس با رگ های گردن ورقلمبیده و پیشانی عرق کرده خرج هیچ کرده بود به جای صدقه از او بستانند. مومنان زنگ را به صدا در آوردند، اما الکس بی نوا آن یک شنبه هم صدای زنگشان را نشنید. در واقع تا آخر شب سوم آپریل که از کنسرت بر می گردد خانه هیچ نمی شنود.
یعنی در کنسرت با کیشلین حرف نزد؟ نه. کیشلین با دوستهایش جای دیگری بلیط گرفته بود. هیچ کدام نمی دانستند که هر دو قرار است آن شب بروند یک کنسرت. الکس در ماه سپتامبر به کیشلین نگفته بود چرا می خواهد کیشلین به جایش کار کند. در واقع، الکس تصمیم گرفته بود کیشلین را به کنسرت دعوت کند. یعنی می خواست به کیشلین بگوید بیاید دم در مرکز ایرکانادا ببینند آیا بلیط اضافه گیرشان می آید یا نه  چرا که دیگرهیچ بلیط آن لاینی در بساط نبود. اما آن بساط که شد، هیچ راجع به کنسرت  به هم نگفتند و از هم نشنیدند و الکس حتی نفهمید که کیشلین با دوستانش دارد می آید همان جا. همدیگر را هم وسط بیست و دو هزار و پانصد نفر آدم ندیدند، که البته خیلی موضوع عجیبی نیست. عجیب آن است که یکیشان بعد از آن همه تقلای پارک کردن ماشین کرایه ای در پارکینگ سالن بسکتبال، هیچ نشنید زنگ ها برای که به صدا در می آیند.